Onderzoek laat zien wat werkt in leermaterialen en leeractiviteiten in het beroepsonderwijs

Stichting Consortium Beroepsonderwijs wilde weten: wat werkt écht in leermaterialen voor het (v)mbo? Om dat te ontdekken, voerden prof. dr. Maurice de Greef (Vrije Universiteit Brussel) en onderwijswetenschapper Marchje Langeveld (Stichting Consortium Beroepsonderwijs) in 2025 een wetenschappelijk onderzoek uit. Ze combineerden literatuuronderzoek, analyses van bestaand leermateriaal en gesprekken met docenten en studenten. Zo ontstond een helder beeld van wat bijdraagt aan succesvolle leerresultaten.

Vier vormen van leren staan centraal

Uit het onderzoek blijkt dat effectief leermateriaal vier vormen van leren stimuleert:

1. Beroepsgericht leren – leren in directe relatie tot de praktijk, waarbij studenten begrijpen wat ze met kennis kunnen doen in hun beroep.
2. Transfergericht leren – het vermogen om wat geleerd is toe te passen in nieuwe situaties.
3. Reflectief leren – leren door terug te kijken op het eigen handelen en te begrijpen wat beter kan.
4. Gezamenlijk leren – leren in interactie met anderen: medestudenten, docenten of praktijkbegeleiders.

Deze vormen van leren komen het beste tot hun recht via zes didactische aanpakken: feedback, instructie, dialoog, peer support, scaffolding (stapsgewijze begeleiding) en zelfsturing.

Wat werkt goed in de leermaterialen van het Consortium?

De analyse van de materialen laat zien dat ze sterk zijn in beroepsgericht en transfergericht leren. Studenten zien duidelijk de koppeling met hun toekomstige beroep en ervaren betekenis in wat ze leren. Ook instructie en dialoog zijn goed ingebed, net als scaffolding: studenten worden stap voor stap ondersteund bij het leren.

Er is nog winst te behalen op drie punten:

• Reflectie en feedback: nu vaak pas aan het eind van opdrachten; dit kan beter geïntegreerd worden in het leerproces zelf.
• Gezamenlijk leren en peer support: studenten kunnen meer leren van en met elkaar als hier gerichte werkvormen voor worden aangeboden.
• Zelfsturing: geef studenten meer ruimte om eigen keuzes te maken en hun talenten en interesses te betrekken bij het leren.

Wat is de impact van de leermaterialen?

Het kwantitatieve onderzoek onder 103 (v)mbo-studenten toont duidelijke resultaten.
86% van de studenten ervaart vooruitgang in één of meerdere vaardigheden. Vooral op:

• Takenmanagement
• Probleemoplossend vermogen
• Samenwerking
• Kritisch denken
• Studievaardigheden

De analyses laten zien dat deze groei sterk samenhangt met het gebruik van de leermaterialen van het Consortium, in combinatie met de leeromgeving die docenten creëren.

Belangrijkste adviezen voor de praktijk

De onderzoekers geven concrete aanbevelingen voor verdere versterking van het leermateriaal:

1. Blijf dicht bij de beroepspraktijk – dat is en blijft de grootste kracht.
2. Versterk gezamenlijk en reflectief leren – bied werkvormen aan waarin studenten samen leren en elkaar feedback geven.
3. Zorg voor differentiatie – maak opdrachten op meerdere niveaus uitvoerbaar, zodat elk type student wordt uitgedaagd.
4. Maak materialen overzichtelijker – help studenten en docenten inzicht te krijgen in voortgang en keuzes.
5. Pas taal en instructies aan op het niveau van de student – duidelijke, begrijpelijke taal vergroot de effectiviteit.

Conclusie

De leermaterialen van Stichting Consortium Beroepsonderwijs dragen aantoonbaar bij aan de ontwikkeling van studenten. Ze helpen bij het aanleren van vakvaardigheden én bij persoonlijke groei, zoals samenwerking, kritisch denken en zelfreflectie.
Door meer ruimte te creëren voor reflectie, samenwerking en zelfsturing, kunnen de materialen nóg beter aansluiten bij de beroepspraktijk van morgen.

Bekijk de ijsberg! Dit is een infographic die alles haarscherp uitlegt.

Meer weten?

De volledige samenvatting van het onderzoek “Succesfactoren van leermaterialen van Stichting Consortium Beroepsonderwijs” (juli 2025) is hier te downloaden voor iedereen die dieper in de resultaten en aanbevelingen wil duiken.